در پاسخ به بخش اول سوال بايد بگوييم كه: وسواس از قديمي ترين اختلالات شناخته شده رواني است كه بين مردم از شيوع نسبتا بالايي برخوردار است. اين بيماري به لحاظ عوامل آن بسيار پيچيده و متنوع است و درمان آن ممكن، ولي دشوار مي نمايد، مگر اين كه شخص مبتلا واقعا بخواهد علاج شود و به روش درماني آن پاسخ صحيح دهد.
اين بيماري از آن جهت كه هم به عنوان يك بيماري روان تني شناخته شده است و هم زمينه ساز بسياري از انحراف هاي ديني در انسان است، داراي روش هاي درماني متعدد است؛ مانند درمان دارويي، مشاوره و درمان رواني و توصيه هاي ديني.

براي مبارزه با اين بيماري برخي از روش هاي كلي وجود دارد كه در اين قسمت به آن ها اشاره مي نماييم:
مهم ترين و مؤثرترين راه ، بي توجهي به پيام هاي آن و عدرمان وسواسدم پاسخ دهي عملي به آن است. اين بيماري در صورتي ادامه مي يابد و تشديد مي شود كه به نداهاي دروني آن كه مبتني بر تكرار عمل، يا دقت بي مورد و يا قضاوت غير منطقي و افراطي نسبت به امور است، پاسخ دهي عملي شود. براي مقابله با اين حالت بهترين راه، بي اعتنايي به اين پيام ها و ترتيب اثر ندادن به آن ها است. اگر مدتي اين روش عملي شود، به طور قطع از شدت ابتلا به آن كاسته خواهد شد.

يكي ديگر از روش ها تقابل به ضد مي باشد، مثلا براي كساني كه از آلودگي و نجاست هراس دارند و اين هراس بي اعتنايي و وسواس در آن ها شده است، آلوده سازي عمدي شخص توسط خود او يا ديگران، از راه هاي درمان و رفع حساسيت به اين امر است. اگر اين روش با تكرار تحمل شود به طور قطع موثر خواهد بود.
البته بيماري وسواس چون داراي ريشه هاي هورموني است و با فعاليت هاي هورموني بدن نيز در ارتباط است، پزشكان با تجويز داروهايي سعي مي نمايند فعاليت هاي هورموني بدن را متعادل سازند و از اين طريق كمك مي كنند تا فرد بتواند راحت تر با اين مشكل طرف شود و آن را از خويش براند.

در برخي روايات از وسواس به عنوان وسوسه اي از سوي شيطان ياد شده است. به عنوان مثال نزد امام صادق (علیه السلام) شخصي را به عقل و درايت نام بردند و گفتند او وسواس دارد، حضرت فرمود: چگونه عاقل است كه شيطان را اطاعت مي كند؟
از همين رو به خدا توكل نموده و به خودتان تلقين كنيد كه «وسواس» يك نوع كار شيطانى است و بايد هر چه زودتر دست از آن بردارم.

در پايان براي رفع اين مشكل توصيه مي كنيم كه:
اولا: مسائل شرعي را طبق رساله مرجع تقليد خود به نحو صحيح فراگرفته و دقيقا بر اساس آن چه ذكر گرديده عمل نماييد.
ثانيا: كتاب هايي كه در اين زمينه به نگارش در آمده را مطالعه كنيد مانند «شناخت و درمان وسوسه و وسواس» نوشته محمود ارگانى بهبهانى از انتشارات مجمع ذخاير اسلامى.«وسواس و درمان آن» نوشته آية الله مظاهرى.
ثالثا: پيامدهاي منفي اين بيماري را با خود يادآوري نماييد؛ مانند از بين رفتن تمركز فكرى و اختلال در امور زندگى و بازماندن از انجام تكاليف شرعى
خوب است بدانيد خوشبختانه از سوي معصومين( عليهم السلام) در اين زمينه دستورالعمل هايي ذكر گرديده كه به دو نمونه از آن ها اشاره مي نماييم:
مردى خدمت رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله رسيد و عرض كرد يا رسول اللَّه به شما از بلاى وسوسه كه در نماز بدان گرفتار گشته ‏ام شكايت مى‏ كنم تا آن جاست كه بيش تر اوقات نمى‏ فهمم چند ركعت خوانده ‏ام، زياد خوانده‏ ام يا كم. حضرت فرمود: هر گاه خواستى وارد نماز شوى انگشت سبّابه دست راست خود را بر ران چپ خود بگذار و فشار ده و بگو:«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ» (از خداوند و از نام او يارى مي جويم، و به خداوند توكّل مي كنم و پناه مي برم به خدايى كه شنوا و دانا است از شرّ شيطان رانده‏ شده درگاه الهى) پس (چون‏ اين كلمات را بگويى) شيطان را مي كشى و زجرش مي كنى و از خود مي رانى.»[1]
در روايت ديگري پيامبر خدا ( صل الله عليه و آله ) براي در امان ماندن از وسواس به حضرت علي عليه السلام خواندن آيه 45 و 46 سوره اسرا را توصيه فرمودند:«إِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجاباً مَسْتُوراً وَ جَعَلْنا عَلى‏ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِذا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلى‏ أَدْبارِهِمْ نُفُورا»[2]

منبع:
[1] - الكافي، ج‏3، ص 358؛ من لا يحضره الفقيه، ج‏1، ص 338؛ بحارالانوار، ج‏85، ص 238
[2] - اسراء (17)، آيه 46 و 45
كتاب پرسش ها و پاسخ هاي نماز، سيد حسن موسوي (مركز تخصصي نماز)