*عید فطر، عید توجه است

عید فطر که در روایت «علل»: «فیکون یوم عید و یوم اجتماع و یوم فطر و یوم زکاة و یوم رغبة و یوم تضرّع»، هم عید است، هم روز اجتماع مردم است، امروز در سراسر دنیاى اسلام مردم مسلمان عید می‌گیرند، این متوجه شدن دل‌ها به یک نقطه در یک زمان، فرصت بزرگى براى امت اسلامى است، «یوم زکاة و یوم رغبة»؛ روزى است که به خداى متعال رغبت نشان می‌دهید. «و یوم تضرّع»؛ روزى است که انسان به خدا تضرع می‌کند. این عید، عید توجه است؛ عید معناست.

*نماز روز عید فطر شکرانه نعمت الهى در ماه رمضان است

این نماز روز عید فطر به یک معنا شکرانه نعمت الهى در ماه رمضان است، شکرانه‏ این ولادت جدید است، در نماز عید فطر بارها به خداوند عرض می‌کنیم: «تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ»؛ ما را به آن بهشت مصفاى ایمان و اخلاق و عمل که این برگزیدگان را در آن جا دادى، وارد کن. «وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوَّءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ»؛ از آن دوزخ عمل ناشایست، اخلاق ناشایست، عقیده ناشایست که این بزرگواران و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشتى، ما را خارج کن، این هدف بزرگ را براى خودمان در روز عید فطر ترسیم می‌کنیم، آن را از خدا طلب می‌کنیم و خودِ ما هم البته وظیفه داریم، تکلیف داریم که سعى کنیم، تلاش کنیم که در این صراط مستقیم بمانیم، این همان تقواست.

*جوهره عید فطر در توجه به معنویت، طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار نهفته است

در یک جمله‏ى دیگر امیرالمؤمنین فرمود: «انّما هو عید لمن قبل اللَّه صیامه و شکر قیامه»؛ عید فطر، عید است براى کسى که خدا روزه‏ او را مورد قبول قرار دهد و نماز و عبادت او را مورد شکر و سپاس خود قرار دهد، «و کلّ یوم لا یعصى اللَّه فیه فهو یوم عید»؛ آن روزى که من و شما این توفیق را پیدا کنیم که هیچ معصیتى از ما سر نزند، روز عید و شادمانى است.
البته گفته شده است در عید فطر به یکدیگر تحیت بگویید؛ لباس‌هاى تازه‏ خود را بپوشید؛ آن روز را روز عید و شادمانى بدانید؛ اما جوهر این عید عبارت است؛ از توجه به معنویت و طلب مغفرت و درخواست رحمت پروردگار.

* ضرورت بهره‌گیری از ذخیره تقوای عید فطر، برای رسیدن به رستگاری

امروز روز عید است: « الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً وَشَرَفاً وَمَزِیْداً ». این مزیدی که برای پیغمبر در روز عید فطر معین شده است، همین است که ما پیروان پیغمبر در هر نقطه‏یی از نقاط دنیا که هستیم، با این ذخیره‏ی تقوا خودمان را مجهز و مسلح کنیم برای پیمودن راه دشوار زندگی؛ برای آباد کردن دنیا و آخرت و برای رسیدن به فلاح.

* عید فطر؛ روز شروعِ دوباره زندگی معنوی و روحی

هر عید فطری، برای انسانِ مسلمانِ آگاه هوشیار، می‏تواند یک روزِ عید حقیقی باشد، روز شروعِ دوباره زندگی معنوی و روحی؛ مثل بهار برای گیاهان و درختان. انسانی که ممکن است در طول سال دچارِ انواع آلودگی‌ها و گناهان شود و انسانی که بر اثر هوای نفس و خصلت‌ها و صفات زشت، خود را تدریجاً از ساحتِ رحمتِ الهی دور کرده است، هر سال از طرف پروردگار عالم از یک فرصت استثنایی برخوردار می‏شود و آن فرصت، ماهِ مبارک رمضان است، در طول ماه رمضان، دل‌ها نرم می‏شود، روحها تلألؤ و درخشندگی پیدا می‏کند، انسان‌ها آماده قدم نهادن در وادی رحمتِ خاصه الهی می‏شوند و هر کس به قدر استعداد، همّت و تلاش خود، از ضیافت عظیم الهی برخوردار می‏گردد، بعد از آن‏که این ماه مبارک به پایان رسید، روزِ شروعِ سال جدید، روز عید فطر است، یعنی روزی که انسان می‏تواند با استفاده از دستاوردهای ماه رمضان، راه مستقیم الهی را پیش گیرد، و از کج‏راهه‏ها پرهیز کند.

* عید فطر ارتباط ویژه‌ای با وجود مقدس پیامبر (صلی الله علیه و اله) دارد

آنچه که از مجموع آثار مربوط به عید فطر بر می‏آید، این است که چنین روزی، نسبت ویژه‏ای با وجود مقدّس نبی‏اکرم حضرت محمّد بن ‏عبدالله صلّی ‏الله‏ علیه‏ وآله‏ وسلّم دارد، در دعاهای شب عید فطر، در چند جا گفته می‏شود: «یا مصطفی محمّدٍ و ناصره»، «یا مصطفیاً محمّداً و ناصره»، «ای برگزیننده محمّد، صلّی ‏الله ‏علیه ‏وآله و ای یاری کننده او» در دعای قنوت امروز هم بارها تکرار کردیم: «الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً [وَشَرَفاً] وَمَزِیْداً» پس، ارتباط ویژه این روز با وجود مقدس نبی‏اکرم صلّی الله علیه وآله وسلم امری معلوم و آشکار است.